အင်္ဂလိပ်တွေဆယ်လို့မရတဲ့ စဉ့်ကူးမင်းခေါင်းလောင်း ကို ရှေးမြန်မာတွေ ဘယ်လိုဆယ်ခဲ့သလဲ

စဉ့်ကူးမင်းခေါင်းလောင်းအား အလောင်းမင်းတရားကြီ၏ ဒုတိယမြောက်သားတော် ဆင်ဖြူရှင်မင်းက ပန်းတည်းဝန် ပညာဒေ၀ ကို သွန်းလုပ်ရန် တာဝန်ပေးခဲ့ပါတယ်။ သွန်းလုပ်နေဆဲအချိန်မှာပင် ဆင်ဖြူရှင်မင်း နတ်ရွာစံခဲ့ပါတယ်။

ဆင်ဖြူရှင်မင်း၏ အရိုက်အရာအား သားတော် စဉ့်ကူးမင်းက ဆက်ခံခဲ့ပြီး ခေါင်းလောင်းကြီးအား ဆက်လက်သွန်းလုပ်စေခဲ့ပါတယ်။ စဉ့်ကူးမင်းသည် ရွှေတိဂုံစေတီကို အလှူအမျိုးမျိုးပြုခဲ့ရာတွင် ခေါင်းလောင်းကြီးလည်းပါဝင်ခဲ့ပါတယ်။ မဟာဃဏ္ဍဘွဲ့ပေးကာ ရွှေတိဂုံစေတီ၏ အနောက်မြောက်ဖက်တွင် တန်ဆောင်းနှင့် တကွ လှူဒါန်းခဲ့ပါတယ်။

စဉ့်ကူးမင်းခေါင်းလောင်း၏ အလေးချိန်မှာ ၁၅၅၅၅ ပိဿရှိပြီး တန်ချိန်အားဖြင့် ၂၄ တန်လေးပါတယ်။ အရှည် ၁၁ပေခွဲရှိပြီး ခေါင်းလောင်းအဝအကျယ်မှာ ၆ပေ ၈လက်မ ကျယ်ပြီး ထု မှာ ၁ပေ ရှိပါတယ်။ ၁၇၇၈ခုနှစ်မှာ သွန်းလုပ်ပြီးစီးခဲ့ပါတယ်။ ၁၈၂၄ခုနှစ် အင်္ဂလိပ် မြန်မာ ဒုတိယစစ်ပွဲမှာ ရန်ကုန်အသိမ်းခံရပြီးနောက် ခေါင်းလောင်းကြီအား ဖြုတ်ယူဖို့ အင်္ဂလိပ်တို့က ကြံစည်ခဲ့ပါတယ်။

အောင်ပွဲအထိမ်းအမှတ်နဲ့ အင်္ဂလန်ကို ယူရန်ကြံစည်တာပါ။ လူအင်အားများစွာနဲ့ ကုန်းတော်ပေါ်ကနေ မြစ်ဆိပ် ၊ မြစ်ဆိပ်ကနေ သင်္ဘောပေါ်သို့ တင်ခဲ့ပါတယ်။ တင်နေစဉ်မှာပဲ တိမ်းချော်ပြီး ခေါင်းလောင်းကြီးဟာ လှိုင်မြစ်ထဲကို ကျသွားခဲ့ရပါတယ်။ အင်္ဂလိပ်တို့ ကျွမ်းကျင်အင်ဂျင်နီယာများဦးဆောင်ကာ သင်္ဘောများဖြင့် နည်းအမျိုးမျိုးဖြင့် ပြန်ဆယ်ဖို့ ကြိုးစားသော်လည်း မရတဲ့အဆုံးမှာ လက်လျှော့လိုက်ရပါတယ်။

ထိုအချိန်မှာပဲ မြန်မာများက အင်္ဂလိပ်အာဏာပိုင်များနှင့် တွေ့ဆုံကာ “ခေါင်းလောင်းကြီးအား မိမိတို့ကြိုးစားဆယ်ယူပါမည်၊ ဆယ်ယူ၍ရပါက မူလနေရာ ကုန်းတော်ပေါ်တွင် ပြန်ထားခွင့်ပြုရမည်” ဟု ပြောဆိုခဲ့ပါတယ်။ သူတို့ခေတ်မီ နည်းစနစ်တွေနဲ့ ဆယ်တာတောင်မရတာ ၊ မြန်မာတွေဘယ်နည်းနဲ့မှ ဆယ်နိုင်မည်မဟုတ် ဟု လှောင်ပြောင်ကာ အလွယ်တကူပင်ခွင့်ပြုလိုက်ပါတယ်။

ရှေးမြန်မာတို့၏ ဆယ်ယူပုံနည်းလမ်းမှာ ပထမဦးစွာ မြစ်ရေအကျဆုံးအချိန်တွင် ခေါင်းလောင်းကြီးကို ကျောက်သံကြိုးနှစ်ပင် နဲ့ မြဲအောင်ချည်နှောင်ပါတယ် ၊ ကျောက်ကြိုးကိုခေါင်းလောင်းအထက်နားမှာ ရပ်နေတဲ့မော်တော်နဲ့ ဆက်ထားစေပါတယ်။ မြစ်ရေတက်လာသောအခါ သင်္ဘောလည်းမြင့်တက်လာခဲ့ပြီး ချည်ထားခဲ့သော ခေါင်းလောင်းကြီးသည်လည်း မြစ်အတွင်းမှအပေါ်ကိုကြွလာပါတယ်။ ထို့နောက်ကြိုးများနဲ့ ထပ်မံချည်နှောင်စေပြီး ကမ်းနားစပ်သို့ဆွဲယူခဲ့ကြပါတော့တယ်။ လှောင်ပြောင်ခဲ့တဲ့ အင်္ဂလိပ်တို့မှာ မြန်မာတို့ရဲ့နည်းလမ်းကို အံသြခဲ့ပြီး သူတို့ကတိအတိုင်း မူလနေရာကို ပြန်တင်ခွင့်ပြုလိုက်ရပါတယ်။

ထိုနည်းနဲ့ စဉ်းကူးမင်းခေါင်းလောင်းကြီးကို ဆယ်ယူခဲ့ပြီး မူလနေရာ ရွှေတိဂုံကုန်းတော်ပေါ်ကို ၁၈၂၆ခုနှစ်မှာ အခမ်းအနားနဲ့ ပြန်လည်ပို့ဆောင်ခဲ့ပါတယ်။ မြစ်အတွင်းမှ ဆယ်ယူရာတွင် အထိအခိုက်များရှိခဲ့ပြီး သက်တမ်း ၂၅၀နှစ် နီးပါးရှိသော နှုတ်ခမ်းသားများပဲ့နေတဲ့ စဉ့်ကူးမင်းခေါင်းလောင်းကြီးကို ယခုထက်တိုင် ရွှေတိဂုံ ကုန်းတော်ပေါ်မှာ မြင်နိုင်ပါသေးတယ်။